NİHAD SAMİ BANARLI-Aybüke TOSKA

Nihad Sami Banarlı için, sadece bir edebiyat araştırmacısı ve tarihçisi demek yeterli değildir. Roman, şiir, tiyatro, hikâye, makale, fıkra ve deneme türleriyle de yakından ilgilenmiş; bu alanlarda övülmeye değer eserler ortaya koymuştur. Fakat zamanını daha çok edebiyat tarihçiliğine ayırmıştır. Onun için de bu unvanla takdir edilmektedir. Nihad Sami Banarlı edebiyat tarihçisi, şair ve edebiyat öğretmenidir.

Nihat Sami, Trabzon kökenli bir ailenin oğludur. Trabzon`un Alemdarzâdeler soyuna mensuptur. Dedesi, Fatih Sultan Mehmet`in bayraktarlığını yaptığı için bu sıfatla anılmışlardır. Dedesi Hilmi Efendi, İstanbul`da kurulan ilk Osmanlı Meclis-i Mebusan`ında Trabzon mebusu olarak vazife görmüştür. Kendisi aynı zamanda Müretteb Divanı olan bir şairdir. Banarlı`nın babası İlyas Sami Bey de bir vatan şairidir. Yani Nihat Sami, şair kökenli bir aileden gelmektedir. Zaten kendisi de lise yıllarında hece ve arûzla şiirler yazmıştır. Fakat şairliğini ileri götürememiştir. Daha doğrusu edebiyat tarihi ve diğer türlerle ilgilendiği için, şiire yeterli zaman ayıramamıştır. 

1907'de İstanbul'da doğan Nihat Sami, "Somyarkın" olan soyadını Banarlı olarak değiştirdi. Ayrıca Emin Bayraktaroğlu imzasını da kullandı. Babası Mutasarrıf İlyas Sami Bey ile annesi Hafize Nadire Hanım'dır. Vefa Sultanisi Orta Kısmı'nı (1924), İstiklal Lisesi'ni bitirdi (1927). Yüksek Öğretmen Okulu öğrencisi oldu. Ardından İÜEF Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi (1930). Aynı yıl Edime Lisesi'nde göreve başladı. Sonra Kabataş Lisesi ve 1943'te Galatasaray Lisesi'nde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1946'da İstanbul Erkek Öğretmen Okulu'na atandı. Özel Işık ve Şişli Terakki liselerinde ders verdi. 1947'de İstanbul Eğitim Enstitüsü yanı sıra 1950'de İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu'nda çalıştı. 1959-1962 arası İslami Türk edebiyatı dersleri verdi. 1957'de Yüksek Öğretmen Okulu müdürlüğüne getirildi. 1969'da kendi isteğiyle emekli oldu.

Edebiyata ortaokul öğrenciliği yıllarında heceyle ve aruzla yazdığı şiirlerle ilgi duydu. Oyun ve öykü denemeleri yaptı. Kızıl Çağlayan ve Yuvanın Şarkısı adlı manzum piyesleri MEB'in açtığı yarışmayı kazandı, bakanlık yayınlan arasında kitaplaştı (1933). Ayrıca Kızıl Çağlayan (Bu Vatan Bizimdir adıyla, yön. N. Saydam, 1958) film yapıldı. İlk yazıları Edirne Halkevi' nin çıkardığı Altıok dergisiyle görev yaptığı lise ve öğretmen okullarındaki dergilerde basıldı. İstanbul'da Orhun, Ötüken, Atsız'da yazdı. 1940 sonrası Sedat Simavi'nin Yedigün dergisinde edebiyat sayfasını yönetti. Hürriyet'te "Edebi Sohbetler" başlığında yazılar yayımladı (1948). Liseler için hazırladığı edebiyat ders kitaplarıyla tanındı. Meydan dergisinde edebiyat söyleşileri yazdı: Yahya Kemal Enstitüsü kurucularından olan Baharlı, şairin eserlerini on üç kitapta bir araya getirdi.

MEB "1000 Temel Eser" ve "Çağdaş Türk Yazarları" komisyonlarında üye ve başkan olarak bulundu.

Nihat Sami Banarlı'nın Eserleri

Araştırma-İnceleme:

• Yahya Kemal Yaşarken (1959)
• Yahya Kemal'in Hatıraları (1960)
• Türkçe'nin Sırları (1940)
• Şiir ve Edebiyat Sohbetleri (3 cilt, 1951-1954)
• Resimli Türk Edebiyatı Tarihi (2 cilt, 1948-1975-1979)
• Dasitan'i Tevarih'i Müluk'i Ali Osman ve Cemşid ve Hurşid Mesnevisi(Ahmedi) (1933)
• Namık Kemal ve Türk Osmanlı Milliyetçiliği
• Büyük Nazireler Mevlid ve Mevlid'de Milli Çizgiler
• Edebi Bilgiler (1940)
• Metinlerle Edebi Bilgiler (3 cilt, 1955-1960)
• Metinlerle Türk ve Batı Edebiyatı (Lise I-II-III, 1960)
• Başlangıçtan Tanzimata Kadar Türk Edebiyatı Tarihi
• Fatih'in Zafer Sırları
• Bir Dağdan Bir Dağa (1984)
• Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri (1984)
• Kültür Köprüsü (1985)
• İstanbul'a Dair (1986).

Tiyatro:

•  Kızılçağlayan (manzum piyes,1933)
• Bir Yuvanın Şarkısı (manzum piyes, 1933)

Roman:

•   Bir Güzelliğin Romanı (Hürriyet gazetesinde tefrika)